Miedziane misy, mosiężne dzbany – przykład prawdziwej klasyki

Mamy dwie klasy mosiądzów – odlewnicze i do obróbki plastycznej. Ludzie używają od epok prehistorycznych. Za miejsce, w którym pojawiły się dzbany i misy miedziane (oraz mosiężne po erze brązu), uważa się tereny zajmowane przez kulturę hinduską. Nawet czterdzieści procent zawartości mieszanki stopowej może stanowić cynk. Wersję plastyczną mosiądzu można podzielić na dwuskładnikowe oraz wieloskładnikowe, które z kolei dzielą się na bezołowiowe i ołowiowe naczynia miedziane.

Wiecznie młode spiże i brązy

Nieco innych składników można dodawać do miedzi, w celu uzyskania brązu, są to np. cyna, ołów, krzem, mangan, beryl, a także alternatywne składniki z tablicy Mendelejewa, także jako związki chemiczne. Tu suplement do bazy musi liczyć powyżej 2 %, i wtedy (w zależności od dodanego metalu) nosi nazwę: brąz berylowy, krzemowy, cynowy etc. Uzbrojenie, błyskotki, grzebienie, misy uchodzące za miedziane w starożytności były tworzone z brązu cynowego. Brązy cechują się niedużym skurczem odlewniczym, dzięki czemu możemy wytwarzać artefakty o złożonych kształtach. Tak więc brązy idealnie przydają się do tworzenia posągów. Podobne ważne przymioty odlewów z brązu to wielka niewrażliwość, zarówno na zarysowania i działanie czasu, jak i na opady oraz skrajne temperatury. W wersji plastycznej brązy prosto spawa się lub lutuje; są sprężyste i nie korodują.

Spiż to miedź + cyna + cynk + ołów

Spiże natomiast to stopy miedzi z cyną, ołowiem i cynkiem – niekiedy można spotkać się z jego zaliczeniem do brązów. Mają one w sobie nieco więcej cyny niż brąz cynowy. Ołów to 2-6%, a zawartość cynku – 2-7% składu mieszanki. Tak samo doskonale jak brąz spiż wytrzymuje ścieranie i korodowanie. W zamierzchłych czasach uznawano go za jeden z najbardziej odpornych i niezniszczalnych materiałów, zatem wykonywano z niego broń sieczną. Czasy średniowiecza stworzyły spiżowe dzwony, a następnie przez kilka wieków nie znano lepszego materiału na armaty. To wielorakie zastosowanie spiżu stało się przyczyną przetopienia zarekwirowanych dzwonów w uzbrojenie. W ostatnich latach spiż ceni się głównie w rzeźbiarstwie, używa się go do wyrobu ozdobnych gadżetów.